Digitale technologieën hebben het potentieel om de acties van vakbondsorganisaties en werknemersvertegenwoordigers te ondersteunen. Digitale toepassingen en sociale netwerken kunnen zorgen voor een betere organisatie van protesten en demonstraties, efficiëntere en meer inclusieve besluitvormingsprocessen en extra manieren om contact te houden en te communiceren met een aantal werknemers. Algoritmen krijgen echter het verwijt dat ze de relatie tussen werknemers en een organisatie verslechteren, doordat ze enerzijds functies op het gebied van human resources overnemen, die van oudsher door managers in levenden lijve werden uitgevoerd, en anderzijds bedrijven in staat stellen om arbeidskrachten van over de hele wereld te betrekken. Digitalisering wordt dan ook geacht een steeds meer organisatorisch en geografisch verspreide beroepsbevolking te creëren, die vrij moeilijk te verzamelen, te organiseren en te vertegenwoordigen is door traditionele vakbonden. Deze laatste kunnen ook ernstig worden ondermijnd in hun onderhandelingsrol door technologische instrumenten die de productieprocessen fragmenteren en de machtscentra verspreiden.
Om deze uitdaging aan te gaan, zouden de werknemersvertegenwoordigers gebruik moeten maken
van de vooruitgang in digitale technologieën om hun acties te ondersteunen wat betreft het werven
en organiseren van arbeidskrachten, alsook het onderhandelen over en het aangaan van betrekkingen
met werkgevers en andere sociale en politieke spelers. en en te ontwikkelen.
Zij zouden digitale middelen moeten
beschouwen als facilitatoren van hun rol, in combinatie met meer traditionele en offline instrumenten
en praktijken. De digitale verbinding moet met name worden versterkt om netwerken van werknemers
op nationale en internationale schaal op te bouw
De ‘gecertificeerde digitale inschrijving’ voor vakbondsleden in Italië
De Italiaanse vakbond FEMCA-CISL (die de werknemers in de energie-, kleding- en chemiesector en aanverwante
sectoren vertegenwoordigt) is een project gestart voor ‘gecertificeerde digitale inschrijving’, met als doel een nieuwe
en doeltreffende manier te bieden om de lidmaatschappen van afzonderlijke werknemers te verzamelen en bij te
houden. Met dit project, dat een antwoord wil bieden op de praktische problemen als gevolg van de COVID-19-
pandemie, werd van juni 2020 tot februari 2021 geëxperimenteerd in de lokale vestigingen van FEMCA-CISL. De
‘gecertificeerde digitale inschrijving’ (bedoeld als alternatief en niet als vervanging van het traditionele papieren
exemplaar) is ontworpen als een eenduidig en origineel document. De inschrijving gebeurt via een webapplicatie, die
ook op mobiele apparaten kan worden gedownload. Nieuwe leden worden geïdentificeerd en geverifieerd aan de hand
van verschillende elementen zoals de digitale handtekening via een OTP-systeem. Het volledige digitale
certificeringsproces en de bewaring van de gegevens voldoen aan de bestaande regelgeving inzake privacy en
gegevensbescherming. De digitale inschrijvingen komen automatisch in een database die eigendom is van het verbond
van vakverenigingen CISL. Bovendien ontvangen de werknemers en ondernemingen een bevestiging van hun
inschrijving via gecertificeerde e-mails. Voor de technische uitvoering van dit project is FEMCA-CISL een
partnerschap aangegaan met een bedrijf dat door de bevoegde Italiaanse overheidsinstantie is geaccrediteerd voor het
verstrekken van digitale certificaten.
Digitale werknemers organiseren: de ervaring van IG Metall
In 2015 promootte IG Metall de lancering van het platform ‘FairCrowdWork’, dat bedoeld is om crowdworkers van
over de hele wereld bijeen te brengen en hen in staat te stellen hun standpunten uit te wisselen en de
arbeidsomstandigheden op online arbeidsplatforms te beoordelen. Enkele onderzoekers hebben een prototype van het
beoordelingssysteem gemaakt. Het platform wordt nu gezamenlijk beheerd en gefinancierd door IG Metall, de
Oostenrijkse Kamer van Arbeid (Arbeiterkammer), de Oostenrijkse vakbondsfederatie (Österreichischer
Gewerkschaftsbund – ÖGB) en de Zweedse bediendenvakbond, Unionen, in samenwerking met partners op het gebied
van onderzoek en ontwikkeling. Dit project kan worden toegeschreven aan een bredere strategie van de Duitse
vakbond, gericht op het uitbreiden van zijn traditionele vertegenwoordigingsbereik door het opnemen van nieuwe
vormen van werk. In 2016 stelde IG Metall zich namelijk open voor zelfstandige leden en ondertekende het Frankfurt
Paper on Platform-Based Work, een gezamenlijke verklaring van verschillende maatschappelijke spelers in Europa en
Noord-Amerika waarin wordt opgeroepen tot transnationale samenwerking tussen meerdere stakeholders om te zorgen
voor eerlijke arbeidsomstandigheden op digitale arbeidsplatforms. In 2017 heeft de Duitse vakbond samen met 8
Europese crowdsourcingplatforms en de Duitse crowdsourcingbond (Deutscher Crowdsourcing Verband) een
ombudsbureau opgericht om geschillen tussen crowdworkers, klanten en platforms te beslechten. Dit bureau moet ook
toezien op de naleving van de ‘Gedragscode inzake crowdsourcing’ die door diezelfde 8 digitale platforms is
ondertekend.
Meer informatie op http://faircrowd.work.
Een digitaal stadsspel om nieuwe leden en militanten te werven onder jonge werknemers in België
Tijdens de verkiezingsronde van 2019 in Belgische bedrijven ontwikkelden de vakbondsfederaties ACV-CSC Metea,
ACV-CSC BIE en AC-CSC Voeding & Diensten in samenwerking met vertegenwoordigers van jonge werknemers
een interactief groepsspel met de naam ‘Union Match’, dat via tablets gespeeld kon worden. Het doel van het spel was
‘het syndicale vuur te ontsteken’, d.w.z. jonge werknemers bewust te maken van de rol en de activiteiten van
vakbonden, en hen aan te moedigen een actieve rol te spelen als leden, militanten en toekomstige
jongerenvertegenwoordigers op de werkplek. Het spel speelt zich af in een virtuele stedelijke wereld waar de spelers
levensechte situaties en gewone arbeidsuitdagingen ervaren en de kans krijgen om ze samen met andere deelnemers
collectief het hoofd te bieden, en zelfs te onderhandelen. Via het spel slaagden Belgische vakbondsorganisaties erin
30 jonge werknemers ervan te overtuigen zich kandidaat te stellen voor de arbeidsverkiezingen op de werkplek.